Miedź, mosiądz, spiż – klasyka wśród stopów metali

Grupa mosiądzów dzieli się na stopy odlewnicze oraz do obróbki plastycznej. Ludzkość używa ich od bardzo dawna. Panuje przekonanie, że jako użyteczny stop znalazł się w rękach ludzi co najmniej tuż po erze brązu na płaskowyżu dekańskim (naczynia miedziane i mosiężne). Najważniejszym elementem stopowym jest cynk, z zawartością nawet do 40proc.. Wersję plastyczną mosiądzu dzieli się z kolei na wieloskładnikowe (ołowiowe i bezołowiowe) oraz dwuskładnikowe naczynia miedziane.

O spiżach i brązach od podszewki

Więcej składników dodaje się do miedzi, w celu otrzymania brązu, należą do nich np. mangan, beryl, krzem, cyna, glin, ołów, a nawet inne dodatki z tablicy Mendelejewa, także jako związki chemiczne. Uzupełniający składnik powinien wynosić ponad 2% przygotywanego stopu, wtedy określa się go specjalnymi nazwami jak brąz manganowy czy brąz berylowy. Uzbrojenie, błyskotki, grzebienie, naczynia identyfikowane jako miedziane w starożytności były tworzone z brązu cynowego. Brązy wyróżnia niewielki stopień odkształceń, co powoduje, że z ich pomocą można tworzyć artefakty o złożonych formach. Między innymi z tego względu brązy perfekcyjnie nadają się do tworzenia posągów. Stop ten także wyróżnia duża niewrażliwość na kapryśną pogodę, wysoka niewrażliwość na uszkodzenia mechaniczne i ogólna solidność. Jak powszechnie wiadomo, brązy w wersji plastycznej nie rdzewieją, są „elastyczne” i łatwo poddają się lutowaniu czy spawaniu.

Spiż = miedź + cyna + cynk + ołów

Spiże natomiast to stopy miedzi z cyną, ołowiem i cynkiem – czasem można spotkać się z jego zaliczeniem do brązów. Mają one w sobie trochę więcej cyny niż w brązie cynowym. Dodatki Pb i Zn liczą odpowiednio od 2 do 6 i od 2 do 7%. Spiż jest niewrażliwy na ubytki i korozję. W starożytności uważano go za materiał szczególnie odporny, dlatego produkowano ze spiżu narzędzia walki. W średniowieczu ze spiżu ludwisarze formowali dzwony, natomiast w czasach późniejszych rusznikarze – działa. Podczas wojen często zdejmowano dzwony, by przerabiać je na broń. Teraz spiż służy do tworzenia odlewów rzeźb i ozdób.